B.SUNDA (Babasan Jeung Paribasa)

Babasan jeung Paribasa

 Ceuk paribasa, najan dahar karo uyah ogé ari ngariung jeung anak rabi mah ngeunah baé.Paribasa manéh mah ari geus ménta duit téh.Paribasa nganyam samak neukteukan bari motongan, paribasa néang anak ngadeukeutan popotongan.

Dina élmu basa, paribasa téh babandingan anu jadi perlambang laku ngawangun hiji omongan (runtuyan kecap), anu puguh éntép seureuhna, geus puguh surupanana, geus tangtu pok-pokanana (Prawirasumantri, 1973:39). Ceuk istilah séjénna paribasa téh ungkara winangun kalimah (klausa) nu kekecapanana katut susunanana geus matok, tur maksudna geus puguh, biasana ngandung harti babandingan atawa siloka lakuning hirup manusa. Rusyana (1981:3) nangtukeun papasingan paribasa jadi tilu bagian, nyarta pangjurung laku hadé, panyaram lampah, jeung wawaran luang. Ari Sudaryat (1995:103) jeung Salmun (1963:84) nétélakeun papasingan paribasa disawang tina rupa-rupa hal, saperti ditilik tina gelarna, ditilik tina basa kabujanggan, tarjamah tina basa asing (basa Jawa, Indonesia, Arab, Inggris), disawang tina sumber babandingan (ngabandingkeun kana ngaran awak sakujur, ngaran sasatoan, ngaran tutuwuhan, ngaran kaayaan alam, ngaran barang, jeung laku lampah saperti paribasa patali jeung tani, patali jeung ingon-ingon, perikanan, dagang, seni, ninun, sistem kamasarakatan, basa, élmu pangawéruh, jeung kapercayaan).

Cindekna mah boh babasan boh paribasa pada-pada pakeman basa anu umumna prah dipaké ku saréréa pikeun nyinggetkeun carita anu panjang maksudna, disusun mangrupa kalimah anu geus matok sarta ngandung pituah atawa piluangeun. Susunanana ditetepkeun ku karuhun Sunda, teu meunang dirobah, dikurangan, dileuwihan atawa dilemeskeun, sabab lamun dirobah éntép seureuhna, tanwandé hartina ogé jadi robah.

Naon atuh bédana babasan jeung paribasa téh? Nurutkeun Abud Prawirasumantri (1995:117) babasan jeung paribasa téh saenyana mah geus ngawangun hiji kecap (kantétan), ari paribasa mah méh mirupa kalimah, ceuk Sudaryat (1985:118) babasan umumna ngandung harti injeuman, sedengkeun paribasa ngandung harti babandingan, sarta nangtukeun papasingan babasan kana babasan wangun rundayan, babasan wangun kantétan, jeung babasan wangun frasa. Ditilik tina sumber babandinganana, Sudaryat (1995:20) ngawincik deui jadi babasanngaran awak sakujur, sasaton, tutuwuhan,kaayaan alam, jeung ngaran barang.

Ku sabab kitu teu anéh upama nepi kiwari sigana nu disebut babasan jeung paribasa téh masih sok patukeur. Ceuk hiji ahli disebut babasan tapi ceuk nu séjén kaasup kana paribasa. Geura urang cutat conto-contona ieu dihandap:

Conto babasan/paribasa	Satjadibrata	LBBS	H.I. Buldan Djayawiguna	R. Maskar Gandasudirja
Ngadu angklung	paribasa (kaca 28)	paribasa (kaca 19)	babasan	paribasa
Ngabuntut bangkong	paribasa (kaca 44)	babasan (kaca 40)	babasan	paribasa
Tamplok batokeun	paribasa (kaca 398)	babasan	-	-
Wiwirang di kolang catang, nya gedé nya panjang	paribasa	babasan	babasan	paribasa

Pikeun kaperluan praktis mah urang ringkeskeun baé yén babasan mah ngawangun hiji kecap (kantétan), ari paribasa mah mangrupa kalimah. Mun ceuk basa deungeun mah babasan téh idiom, sedengkeun paribasan mah proverb. Duanana ogé kawengku ku pakeman basa anu disebut idiomatic expression téa.